Pamuq tarlaları, likbez ve kanal qurucılığı. 100 yıl evelsi Özbekistan nasıl edi
Sovet cumhuriyeti yüz yıl evelsi nasıl edi? Bu sualniñ cevabını eñ yahşı Maks Penson bile edi. Bu fotoressamnıñ işleri Orta Asiyada sovetler devriniñ hronikası oldı. Zor vaqıtlarnı çıqarıp qayd etti, amma Pensonnıñ taqdiri de az facialı degil edi.
1
100 yıl evelsi Özbekistan nasıl bir yer edi? Fotoressam Maks Penson memleketniñ fotoresimlerini yapıp, traktorlar peyda olğanını kösterdi
2
Maks Penson 1893 senesi Smolensk vilâyetinde yeudiy qorantasında dünyağa keldi. Birinci cian cenki vaqtında onı Kokandqa tahliye etkenler, anda başta yerli mektepte resim dersi berdi, soñra ise fotoresimlernen meraqlandı
3
1926 senesi Penson Orta Asiyanıñ eñ büyük neşiri – «Pravda Vostoka» gazetasına işke davet etildi. İş yılları industrializatsiya ve kollektivizatsiyağa rastkeldi. Fotojurnalist devirniñ esas vaqialarını qayd etti
4
Örtülgen qadınlar. Özbekistan, 1920-nci yılları. Sovetler akimiyeti quvetleşkeninen Özbekistanda beti qapalı olğan qadınlarnıñ sayısı eksile edi
5
Tamara hanum, özbek oyuncısı, Özbekistanda açıq betinen çıqış yapqan qadın olaraq belli
6
Caillikni yeñüv devrinde özbek mektebinde ders. 1920-nci yılları. «Likbez» — Sovetler Birliginde 8 yaşından 50 yaşına qadar ealiniñ bilgisi boyunca tasil leyhası
7
Ferğana kanalınıñ qurucılığı, 1939-ıncı yılları. Kolhoz tarlalarını suvarmaq içün büyük bir leyha. Amudarya ve Sırdarya havuzlarında kanal ve suv anbarlarınıñ quruluvı regionnıñ eñ büyük ekologik felâketiniñ sebebi oldı — Aral deñizinde az suv qaldı
8
Pamuq bereketi. 1930-ıncı yıllar. Pamuq toplanması ve işlenmesi — Penson icadınıñ ayrı bir saifesi. Özbek Sovet Sotsialistik Cumhuriyeti bütün Sovetler Birliginiñ esas pamuq temincisi oldı, 70 fayızını temin ete edi
9
Kolhoz işçisi toplanğan pamuq üstünde raatlana
10
Özbekistan, 1930-ıncı yıllarnıñ ilk yarısı — Stalinge kösterilgen şahıs sevgisi peyda ola
11
Qart yeudiyler Buharada. 1948 senesi, Sovetler Birliginde Stalin antisemitizmi parlağanda, Maks Penson «Pravda Vostoka» neşirinden işten çıqarıla, fotoressam litsenziyasından marum etile ve sevimli işsiz qala
12
İcadına talap olmağanı içün fotoressam yıllar devamında depressiyada edi. Penson 1959 senesi Taşkentte vefat etti. Fotoresimleri bugünge qadar saqlanıp qaldı. 50 biñ resimden ibarettir